Een nieuwe rapportageverplichting voorgesteld door de Autoriteit Financiële Markten heeft tot een storm van kritiek geleid. Brancheorganisaties en andere stakeholders reageren eensgezind negatief op de nieuwe eisen van de toezichthouder.

‘De AFM lijkt door te slaan in haar taakopvatting’. En: ‘Deze voorstellen zijn strijdig met Europees recht.’ Brancheorganisaties van financieel dienstverleners reageren eensgezind verontwaardigd op de – inmiddels gesloten – internetconsultatie van de nieuwe Wet toezicht-ondersteunende rapportage voor de AFM.

Toezichthouder wil structureel inzicht hebben

Wat is het probleem: de AFM zegt meer data nodig te hebben om haar risicogestuurde toezicht te kunnen inrichten. De toezichthouder moet structureel inzicht hebben in ontwikkelingen en nieuwe risico’s in de financiële retailmarkten. Aan de hand van dit inzicht kan de AFM bepalen op welke toezichtonderwerpen en op welke ondernemingen zij zich het best kan richten, om zodoende haar toezichtcapaciteit effectief in te zetten.

‘Complexiteit’ in de financiële sector

Maar het wordt voor de AFM steeds moeilijker om dat inzicht voldoende te verkrijgen. Het toegenomen gebruik van data en nieuwe technologieën zorgt voor ‘een hogere mate van complexiteit’ in de financiële sector. Nieuwe producten en spelers, nieuwe vormen van dienstverlening en dus ook nieuwe (soorten) risico’s. Dit maakt het moeilijker om op basis van gegevens van enkele marktpartijen conclusies te trekken over de hele markt.

Datagedreven werkwijze

Dit probleem kan volgens de AFM alleen opgelost worden als zij overgaat op een meer datagedreven werkwijze. Kortom, de AFM wil data hebben van ondernemingen. Straks krijgen financieel dienstverleners dus, bovenop hun andere verplichtingen, een rapportageverplichting voor grote hoeveelheden klantgegevens. Met deze gegevens zou de AFM het risicogestuurde datagedreven toezicht kunnen versterken en consumenten beter beschermen.

Geanonimiseerde persoonsgegevens

Om wat voor data gaat het dan? Voor bijvoorbeeld de branche van de kredietverleners betekent dit: gegevens over de kredietnemers, zoals inkomen, geboortejaar, woonsituatie, gezinssituatie – wel allemaal geanonimiseerd. Verder: gegevens om te toetsen of er geen sprake is van overkreditering, zoals kredietlimiet en eventuele betalingsachterstand.

Voor vermogensbeheerders zou het gaan om de gegevens die een financiële onderneming op grond van artikel 4:23 Wft moet inwinnen over een consument in het kader van beleggingsadvies of individueel vermogensbeheer, bijvoorbeeld het type beleggingsdienstverlening, belegd vermogen en doel van de belegging.

Eensluidende reacties

De reacties van stakeholders op de internetconsultatie klinken eensluidend: zij zien de noodzaak voor deze extra bevoegdheden niet. Ze begrijpen niet welke problemen de AFM denkt op te lossen door (nog) meer data op te vragen bij verzekeraars.

Het Verbond van Verzekeraars zegt dat de AFM ‘lijkt door te slaan in deze taakopvatting’. “Het voelt alsof de AFM op de stoel van de verzekeraar wil gaan zitten door een deel van het werk overnieuw te doen of te beoordelen, terwijl reeds bestaande wetgeving hierop toeziet.”

Daarbij komt, aldus het Verbond, dat nieuwe risico’s zich vaak juist voordoen bij instellingen die buiten de reikwijdte van het AFM-toezicht vallen. Daarmee worden onder toezicht geplaatste instellingen feitelijk de dupe van het handelen van niet-vergunninghoudende partijen, waar de AFM geen grip op heeft en op deze manier ook niet krijgt.

‘Overregulering dreigt’

Nederlandse vereniging van financieringsadviseurs en -bemiddelaars is van mening dat de huidige taken maar vooral bevoegdheden van de AFM op de markt van consumptief krediet meer dan toereikend zijn op dit moment. ‘Een verdere uitbreiding van bevoegdheden staat een gezonde marktwerking in de weg en werkt overregulering in de hand.’

‘Ongewenste concentratie van macht’

De Vereniging van Financieringsondernemingen in Nederland is nog stelliger: ‘Dit wetsvoorstel verandert op een ingrijpende manier het functioneren van de AFM als toezichthouder van financiële instellingen. De voorgestelde rapportageverplichtingen bevatten namelijk het risico dat ze veel verder reiken dan de meldplicht voor kredietverstrekkers die volgt uit artikel 4:97 en 4:92 van de Wet op het Financieel Toezicht (Wft). Dit leidt tot een principiële discussie over de wenselijkheid van een toezichthouder die op dusdanige manier meer verantwoordelijkheden naar zich toe trekt, wat kan resulteren in een ongewenste concentratie van macht.’

‘Uitvoeringslast is disproportioneel’

Ook wordt er alom gemopperd dat de omvang van de nalevingslasten van dienstverleners niet zal opwegen tegen de verwachte opbrengsten. Adfiz benadrukt daarbij dat de kosten vooral voor kleinere advieskantoren disproportioneel zullen zijn en onevenredig in vergelijking met grote spelers, met een meer ontwikkelde digitale dienstverlening.

Zware sancties

Bovendien, zegt Adfiz in haar commentaar: een nieuw instrument is niet nodig gezien de instrumenten die er al zijn en nog komen vanuit Europa om bijtijds risico’s in beeld te brengen. ‘Deze aparte Nederlandse regels vormen een nationale kop en zijn onwenselijk. Bovendien worden er ook nog eens disproportioneel zware sancties verbonden aan het niet goed meewerken aan preventieve rapportages’

Human Rights in Finance.EU ten slotte stelt dat de voorstellen strijdig zijn met Europees recht, nu er bulkinterceptie en sleepnetten worden geformaliseerd’. Er moeten in geen enkele wet ‘nieuwe rollen of bevoegdheden worden toegekend die een inbreuk op grondrechten bij burgers (privacy) en bedrijven (vrijheid ondernemerschap) betekenen’.

Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Bron: Ministerie van Financiën