Rob Goedhart:
“Tien jaar geleden klom ik in de pen naar het Kifid (Klachteninstituut Financiële Dienstverlening) om een mevrouw te helpen. Zij betaalde Interbank 12,6% rente op een lening van € 45.000 met een 1% maandtermijn. En loste dus feitelijk niet af. Belachelijk natuurlijk. Het was 2014. Door de maatregelen van de ECB na de bankencrisis van 2008- 2009 was de rente naar historische diepte gedaald. Op spaargeld gaven de bank 0%. En dreigden zelfs met ‘geld bijbetalen’ als je als klant geld bij hen zou stallen. Ombudsman Nol Monster van Kifid had al een paar keer geoordeeld dat de banken dit niet konden maken. Maar de banken legden zijn oordeel naast zich neer. Ook bij deze mevrouw was dat zo. Dus ze moest door naar Geschillencommisie.
‘Niet redelijk’ maar klacht consument afgewezen
De Commissie van Beroep had een bijzondere uitspraak gedaan in 2013. Deze commissie vernietigde een uitspraak van de Geschillencommissie, waarin de consument in het gelijk was gesteld. Volgens de Geschillencommissie had Interbank de rente mee moeten laten bewegen met de ontwikkeling van de rente. Maar welke rente? De Euribor werd als maatstaf aangegeven. Maar de GC ging verder: voor de toekomst zou de bank zich ook moeten houden aan de ontwikkeling van de Euribor. En dát punt ging de CvB te ver. Dat was ingrijpen in het rentebeleid. De CvB liet een ontgoochelde GC achter. Wel naar ‘redelijkheid en billijkheid’ maar volgens welke norm dan?
De zaak van mevrouw
Toen ik de mevrouw begon te begeleiden bij de Kifid-procedure stelde ik in mijn eerste brief al dat ik geen jurist was en dat ik een en ander ook niet juridisch aan zou vliegen. Nou ja, behoudens een beroep op 6:248 BW dan. (De bepaling over ‘redelijkheid en billijkheid’). De Geschillencommissie kwam echter maar niet tot een uitspraak. Heel 2015 niet.
Media-aandacht
Inmiddels had ik begin 2016 het onderwerp bij Kassa van BNN / Vara op de agenda gekregen. Met de TV erbij wilde Interbank ineens onderhandelen. De net aangetrokken commercieel directeur wilde het ‘vlekje even wegwerken’. We onderhandelden uit dat voor mensen, die zich zouden melden, de rente voortaan lager gezet zou gaan worden en dat het doorlopende krediet omgezet zou worden in een persoonlijke lening. In het najaar kreeg die directeur bij Kassa de wind van voren. Voor de toekomst was het opgelost, Maar de teveel betaalde rente in het verleden was nog niet gecompenseerd. Ik vond dat geen probleem. Er liep immers nog een zaak bij het Kifid en daarin zou duidelijk worden dat de teveel betaalde rente terug betaald zou moeten worden. Nee dus!
De Geschillencommissie, met als voorzitter Prof. mr. M.L. Hendrikse, bepaalde aan de hand van de argumenten van de bank dat de renteopbouw volledig logisch was. De bank had niets verkeerd gedaan. En dus werd de klacht afgewezen. Huh? Omdat de claim hoger was dan € 25.000 kon ik naar de Commissie van Beroep. In het voorjaar van 2017 bepaalde de Commissie van Beroep dat het beslist niet redelijk en billijk was geweest wat Interbank gedaan had. De uitspraak van Hendrikse werd vernietigd.
Afwijzen van consumentenklachten gaat door
Beetje jammer was dat de CvB geen duidelijke norm had vast gesteld, waarlangs de ‘teveel betaalde rente’ moest worden gemeten. De Commissie had alleen een beetje vaag aangegeven dat Interbank ‘de rente in de markt’ (nagenoeg) zou hebben moeten volgen. Dus toen Interbank zich begin 2018 in een volgende zaak vergeleek met één andere kredietbank én één grootbank (ABN Amro) toen vond de Geschillencommissie o.l.v. Hendrikse dat voldoende ‘marktverkenning’ om de klacht van consument weer af te wijzen.
Prospectus
In een andere zaak over Interbank toonde een meneer een prospectus van Interbank waarin stond: “De rente op de lening volgt de rente. Gaat de rente omhoog dan gaat de rente op de lening omhoog. Gaat de rente omlaag, dan gaat de rente op de lening omlaag”. De Geschillencommissie – onder leiding van iemand anders dan Hendrikse – wees de klacht toe. Interbank moest compenseren en wel gemeten aan de ontwikkeling van de Euribor.
Proceshouding Hendrikse
Niet veel later zat ik met een consument voor Hendrikse. Hij stelde: “Er is een prospectus met die bepaling over de ontwikkeling van de rente, maar heeft u dat prospectus wel gelezen, meneer?” Ik zat met gebroken klompen. Hendrikse wist dus dat er een prospectus lag met een belofte van de bank over de ontwikkeling van de rente op de lening. Maar hij liet het er blijkbaar van afhangen of de consument die gelezen had of niet! De consument in mijn zaak zei eerlijk dat hij het prospectus niet gelezen had. En vervolgens wees Hendrikse de klacht af! De bank had niets verkeerd gedaan. Onvoorstelbaar! Of een consument het prospectus heeft gelezen of niet maakt toch niet uit voor het bestaan van die belofte van de kant van de bank? En verder is er juridisch gezien geen verplichting voor een consument om het prospectus gelezen te hebben.
Commissie van beroep maakt gehakt van de uitspraak van Hendrikse
Mede omdat er in de uitspraak onwaarheden stonden, maar zeker gezien de uitkomst wilde ik naar de Commissie van Beroep. Ik wist dat ook de bank ontevreden was over de uitspraak, waarin bepaald was dat de bank moest compenseren op basis van de Euribor. Via een speciale regeling konden beide zaken nog eens aan de Commissie van Beroep worden voorgelegd. De CvB maakte korte metten met de uitspraak van de Geschillencommissie. Natuurlijk vond de CvB dat je als consument niet per sé het prospectus gelezen hoeft te hebben om gecompenseerd te worden. Sterker nog: De CvB stelde dat een prospectus helemaal niet nodig was! De CvB ontwikkelde in die zaak de leer dat ‘de consument de gerechtvaardigde verwachting mocht hebben dat de rente de marktontwikkelingen zou volgen’. En als er teveel betaald was, moest er terug betaald worden. Maar langs welke meetlat? Om een goede benchmark te vinden mochten de bank en ik twee professoren uitzoeken, die de benchmark gingen formuleren. Interbank ging vervolgens alle (oud-)klanten compenseren. Een operatie van een paar honderd miljoen euro.”
Wordt vervolgd.
