Ons verzekeringsstelsel moet anders ingericht worden om de toenemende schade als gevolg van klimaatverandering betaalbaar te houden. Een combinatie van verplichte verzekeringen, openbare herverzekeringen en risicogebaseerde premies is de beste oplossing. Dat stelt milieu-econoom Max Tesselaar, die onlangs op dit onderwerp is gepromoveerd.

Hoe bescherm je een samenleving het beste tegen schade door natuurrampen, zoals overstromingen? In wezen is het ontwerp van verzekeringen een politieke keuze tussen solidariteits- en efficiëntiebeginselen. Aan de ene kant moeten verzekeringen betaalbaar zijn en alle burgers dekken die risico lopen, maar aan de andere kant moeten verzekeringen ook bijdragen aan de ontwikkeling van een veerkrachtige samenleving, waarin burgers zelf bijdragen aan het minimaliseren van de risico’s.

Primaire waterkeringen

Onlangs bepaalde het kabinet Rutte in een van zijn laatste besluiten dat het risico op overstroming van primaire waterkeringen niet verzekerbaar wordt. Mocht zo’n overstroming plaatsvinden, dan treedt de Wet tegemoetkoming schade bij rampen (Wts) in werking. Voor de uitbetaling van de schades wordt dan waarschijnlijk wel operationele hulp gevraagd aan verzekeraars – die dit een stuk beter en efficiënter kunnen dan overheden, aldus Tesselaar. Nadeel is dat in dit systeem niemand gestimuleerd wordt om werk te maken van vermindering van de risico’s.

Daar komt bij dat wanneer een samenleving sterk leunt op compensatie door de overheid, dit ook (deels) bijdraagt ​​aan de afname van het verzekeringsaanbod en daarmee aan het groeiende “verzekeringsbeschermingsgat”.

Zulke “impliciete publieke verplichtingen” zullen bovendien een grotere druk op de overheidsbegrotingen hebben. In geval van een overstromingsramp zal dit “negatieve indirecte macro-economische gevolgen” hebben voor de belastinginkomsten, het bbp en de welvaart, aldus Tesselaar in zijn proefschrift.

Gecombineerde benadering

Terug naar de eisen waaraan een natuurrampenverzekering moet voldoen: aan de ene kant is er de noodzaak om de dekking te maximaliseren en de betaalbaarheid – het solidariteitsprincipe – te behouden, aan de andere kant is er de noodzaak om aanpassing aan de risico’s te stimuleren. Hoe los je dit vraagstuk nu op? Tesselaar pleit voor een gecombineerde benadering: van verplichte verzekeringen, openbare herverzekeringen en gelimiteerde, op risico gebaseerde premies.

Wanneer bijvoorbeeld opstal- en inboedelverzekeringen duurder worden in uiterwaarden en andere risicogebieden, zullen huishoudens en bedrijven zich daar vanzelf minder snel gaan vestigen, is de gedachte. Hier zorgt premiedifferentiatie dus voor aanpassing van verzekerden aan de risico’s.

Daarnaast kunnen flexibele premies voor inboedel- en opstalverzekeringen polishouders stimuleren om klimaatbeschermende maatregelen aan hun woning of bedrijfspand te nemen. Daardoor worden ze veerkrachtiger tegen natuurrampen.